Merhaba arkadaşlar,
Uzun zamandan beridir, AutoCAD ortamında basınçlı kap çizimleri ile ilgili sizi bilgilendirmek istiyordum. Mekanik tesisat konusu dışında ayrıca uzmanlık isteyen basınçlı kap tasarımı özellikle ASME, AD-Merkbaltt, DIN, vb. Standartların emrettiği hesap ve çizim yöntemleri ile tasarlanması gerekiyor, ülkemizde Türk loydu, bureau veritas, vb. Kurumlar tarafından denetlenen ve onaylanan bu proje ve imalatlar günlük hayatımızın her kısmında karşımızda çıkıyor. Belkide bilmeden nimetlerinden faydalandığımız basınçlı kaplar ile günlük hayatımız çok çok kolaylaşıyor, bunun yanında bünyelerindeki yüksek basınç yüzünden her zaman bir risk unsuru oluşturuyorlar.
Basınçlı kaplara örnek olarak, kızgın yağ ve buhar kazanları, eşanjörler, hava veya gaz tankları, transport tankları gösterebiliriz. Kızgın yağ kazanları ve eşanjörlerde özellikle ısıtıcı yüzeyi oluşturan serpantin tasarımı ve hesapları büyük önem taşımakta. Bunun yanında basınçlı gaz ve hava depoları ve tanklarındaki imalat usülleride proje üzerinde özellikle belirtilmesi gerek bazı detayları içeriyor.
Bu detayların başında, gövde ve bombe mukavemet detayları gelmektedir. İstenilen çalışma şartlarını sağlıyacak şekilde dizayn edilen basınçlı tanklar için çalışma şartlarını bünyesinde barındıran bir isim plakası etiketi dizayna eklenmeli ve bu etiket üzerinde çalışma şartları belirtilmelidir. Aşağıda örnek bir isim plakası etiketi bulacaksınız.
Bu etiket bilgisinde bulunan değerler göz önüne alınarak gövde ve bombe mukavemet hesabı aşağıdaki şekilde yapılabilir.
Görüldüğü üzere gövde kalınlığı en az 3.38 mm’lik saçdan imal edilmesi gerekiyor, piysada bulunan standar kalınlıklardan Ereğli 3237 malzemeye göre 5 mm lik çelik saç tercih edilmiş bu imalat için.
Gövde kalınlığı gibi bombe kalınlığıda benzer yöntemler ile hesaplanabilir. Bu örneğimizde bombe eliptik ve ısıl işlem olmadan şekilllendirilmiş olarak seçildi. Eliptik ve torisferik bombe çizimi sırasında kullanacağımız detaylar aşağıda verilmiştir.
DIN 28013-28014 Yüksek basınçlı kaplar için Eliptik Bombe çizim dataları
|
D (mm) |
S (mm) |
Dp (mm) |
H2 (mm) |
V (dm3) |
M (kg/mm) |
|
300 |
3-12 |
400 |
78 |
3.5 |
1 |
|
600 |
3-20 |
760 |
156 |
28 |
3.6 |
|
1000 |
3-30 |
1230 |
260 |
130 |
9.5 |
|
1250 |
3-30 |
1530 |
325 |
254 |
14.7 |
|
1600 |
3-30 |
1950 |
416 |
532 |
23.9 |
DIN 28011-28012 Yüksek basınçlı kaplar için Torisferik Bombe çizim dataları
|
D (mm) |
S (mm) |
Dp (mm) |
H2 (mm) |
V (dm3) |
M (kg/mm) |
|
300 |
3-12 |
380 |
60 |
2.7 |
0.9 |
|
600 |
3-20 |
720 |
120 |
21.6 |
3.2 |
|
1000 |
3-30 |
1180 |
200 |
100 |
8.7 |
|
1250 |
3-30 |
1460 |
250 |
196 |
13.4 |
|
1600 |
3-30 |
1860 |
320 |
410 |
21.6 |
Diğer çaplarda eliptik ve torisferik bombe çizebilmek için aşağıdaki formülleri kullanabilirsiniz.
R (mm) = D
R (mm) = 0.1 x D
H1 (mm) >= 3.5 x s
H2 (mm) = 0.2 x D
H (mm) = 0.2 x D + h1
Dp (mm) = 1.12 x D + 1.7 h1 (pul çapı)
V (mm3) = 0.1 x D3 (h1=0)
M (kg) = 2 x pi x Dp2 x s
Daha sonraki yazılarımızda kızgın yağ ve buhar kazanları ile hava, lpg, nlg tankları için çizim detayları ve bu cihazları bütünleyen çeşitli aparatların çizim detaylarına gireceğiz, hoşçakalın.
